ESKİŞEHİR –“Bozkırın ortasındaki vaha”, “Anadolu’nun Venedik’i”, “İçinden nehir akan şehir”…
Bütün bu tanımlamalar, seçim havasını solumak için durduğumuz Eskişehir’e atıfta bulunuyor.
Eskişehir’i bilenler için elbette bu tanımların bir karşılığı var. Bilmeyenler için Eskişehir biraz daha net bir şekilde canlansın diye; biraz İzmir biraz Ankara gibi. Bir Avrupa şehri havasında ama aynı zamanda Anadolu’da. Şehirde tarifi zor bir “ikili” ruh hali var. Eskişehir’in bu ikili havası, şehri “arada kalmış ve eksik” kılmaz. Aksine şehre aidiyet duygusunu arttırır.
Kentin bu ikili durumu siyasete de yansımıştır. Pek çok kişi tarafından “sosyal demokrat” ya da “solcu” bir şehir olarak tanımlanan Eskişehir, gazetecilerin deyimiyle “sağcı bir damara” da sahip. Bu tespitin doğru olduğuna dair bir gösterge olup olmadığı bilinmiyor. AK Parti, kurulduğu 2002 yılından bu yana yapılan tüm genel seçimlerde bir seçim dışında birinci parti oldu.
Eskişehir Anadolu Gazetesi yazarı tecrübeli gazeteci Ali Baş’a göre Eskişehir uçlarda olmayan, seçmeni merkezde olan bir şehir. Baş, “1999 yerel seçimlerinden sonra Yılmaz Büyükersen ile bu oldu ama bu seçmenin tamamı sol seçmen değil. Eskişehir, İzmir değil. Merkez sol liberallerden oluşan bir seçim bölgesi. Tercihleri durumdan duruma değişir. Eskişehir’de belediye çok uzun süredir CHP’li ama genel seçimlerde çok farklı bir tablo var. Çoğunlukla AK Parti gelir” diyor.
Ali BaşPARLAMENTO SAYISI 7’DEN 6’YA AZALDI: HANGİ PARTİ AZALTILACAK?
Bu “sağ” damar ya da “merkezde olma” 24 Haziran 2018 seçimlerinde de etkili olmuş olmalı. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Recep Tayyip Erdoğan oyların yüzde 46.48’ini, Muharrem İnce yüzde 41.07’sini, Meral Akşener ise yüzde 9’unu aldı. .67 aldı. Milletvekili seçimlerinde; AK Parti yüzde 38,78; CHP yüzde 32,26; DÜZGÜN Parti 13.20; MHP yüzde 9.93; HDP oyların yüzde 4.28’ini aldı. Bu sonuçlara göre Eskişehir’in 7 milletvekilinden 3’ü AK Parti’ye, 2’si CHP’ye, 1’i MHP’ye ve 1’i UYGUN Partisi’ne aitti.
14 Mayıs seçimleri yaklaşırken Eskişehir’de 7 olan milletvekili sayısı, nüfusun azalması sonucu 6’ya geriledi. Eskişehirlilerin merak ettiği soru, hangi partiden milletvekilinin olmayacağı sorusu…
EMEKLİLERİN, MEMURLARIN VE GENÇLERİN ŞEHRİ ESKİŞEHİR’İN TEK ADI ‘BÜYÜKŞEHİR’
Türkiye’nin birçok ilinden daha avantajlı ve konforlu olduğu söylenen Eskişehir’de Anadolu ve Osman Gazi üniversitelerinin kentin kalkınmasında değerli bir role sahip olduğu biliniyor. TÜİK verilerine göre uluslararası çeşitli yarışlarda Türkiye’nin en keyifli ve en sadık şehri seçilen Eskişehir’de yaşam beklentisi Türkiye ortalamasının üzerinde. Peki, sokaktaki tablo o kadar “pembe” mi?
Türkiye’nin bütün illerinde hissedilen geçim sıkıntısı Eskişehir’de de yaşanıyor. Nüfusunun büyük çoğunluğunu emekliler, memurlar ve gençlerden oluşan kentte, birçok Eskişehirli ay sonuna yetişememekten şikayetçi.
İstikbal Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Vedat Alp, Türkiye’deki koşulların Eskişehir’e de yansıdığına değinerek, “Maddi sıkıntılar büyük boyutlara ulaştı. Eskişehir’in adı ‘metropol şehir’ olsa da çok büyük bir şehir değil. Kendi yağında kavrulmuş bir şehir. İşçi, memur ve ücretlilerin hakim olduğu bir şehirdir. Esnaf da ücretli sayılır, gelirleri çok yüksek değil” diyor.
Eskişehir’de yaşanan ekonomik sıkıntılardan en çok emekliler ve gençler etkileniyor. Odunpazarı’nda bir kahvede sohbet ettiğimiz bir emekli, “Maaşımla geçinemiyordum. Her zaman daha kötüye gidiyor. O yüzden Kılıçdaroğlu’na oy vereceğim” dedi.
30’lu yaşlarının başındaki başka bir taksi şoförü, “Aile desteği olmadan geçinmemiz çok zor. Denesek bile zor. Ailelerimiz bize ne kadar destek olacak? Daha ne kadar böyle gider bilmiyorum” diyor.
vedat alp
ESKİŞEHİR TRAFİĞİ İSTANBUL’DAN DAHA İYİ
Birçok ilde “kent sorunları” listesine bile girmeyen trafik ve ulaşım sorunu, şaşırtıcı bir şekilde Eskişehir’in en değerli sorunlarından biri. Birçok Eskişehirli, şehirde bulunduğumuz bir günde bizi yoran hatta yoran trafik sorununa çözüm istiyor. Bir Eskişehirli, “Burası İstanbul’dan beter, bu sorunu kimse çözemez” diyor. Ulaşımla ilgili bir diğer yük ise Eskişehir’in halen otoyolunun olmaması.
‘ESKİŞEHİR Üvey Oğul muamelesi görüyor’
Eskişehir’in ulaşım yatırımları açısından hak ettiği fiyatı hiçbir zaman görmediğini kaydeden Gazeteci Vedat Alp, “Kırka-Afyon arasında ‘ölüm yolu’ denilen 40 kilometrelik bir yol var. Sürekli kazalar oluyor, çok canlar gidiyor. Geçmişteki bütün hükümetler ‘yaparız’ dediler ama yapmadılar. Özellikle otoyollar açısından Eskişehir hep üvey evlat muamelesi yapılan bir şehir” dedi.
ESKİŞEHİR’İN MİLLETVEKİLİ ADAYLARI: İKİ BAKAN, İKİ MOTO-Kurye
Şehrin seçim aritmetiği, sosyolojisi ve sorunları deneyimli gazeteciler tarafından bu şekilde özetleniyor. Böyle bir arka planı olan Eskişehir; Seçime giderken ekonomik kaygılar ve çözülmeyi bekleyen sorunlar eşliğinde adaylar seçim çalışmalarına hız verdi. Peki kimdir bu adaylar, nasıl belirlendi ve seçmen mutlu mu? Tüm bu soruların cevapları biraz tartışmalı ve biraz renkli.
Renklidir çünkü Eskişehir’de hem görevi olan bir bakan hem de hükümette aday olan bir motokurye, motosikletiyle sipariş teslim eden bir motokurye. Üstelik Eskişehir’in bir değil iki motokurye adayı var.
AK Parti’nin bir numaralı adayı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez. İkinci sırada ise daha önce Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı olarak görev yapan Ayşe Gürsoy var. Dönmez’in bakanlık imkanlarıyla kentte seçim çalışması yapması muhalefet adayları tarafından eleştirilirken, bakan adaylarına yönelik bir diğer eleştiri de iki ismin de Eskişehirli olmaması. AK Parti yöneticilerine göre listede ilk iki sıranın bakanlara verilmiş olması Eskişehir’e verilen önemin bir göstergesi.
TİP ADAYLARI BAŞAR: BENİM ARAÇ BENİM MOTOSİKLETİM
Bakanlarla yarışan iki motokurye adayından biri Türkiye İşçi Partisi’nden Gökay Başar, diğeri ise Türkiye Komünist Partisi’nden Mustafa Yazgan. Bakan Dönmez’in kendisine hediye edilen TOGG ile şehri gezdiğini ve tercih ettiği aracın motosiklet olduğunu belirten TİP adayı Başar, “Sürekli engellerle karşılaşıyoruz. Eşit şartlarda rekabet etmiyoruz. Hizmetini kullanarak bir artı sağlar. Bu konuda halkımıza ve onların yüreğine güveniyoruz.”
Gökay BaşarÇAKIRÖZER: BAKANLIK FIRSATLARI 84 MİLYONUN ORTAK FIRSATLARI OLDUĞU İÇİN İSTİSMAR EDİLDİ
Bakan Dönmez’in bir diğer rakibi CHP’li Utku Çakırözer, Dönmez’in bakanlığın imkanlarını kullanmasını eleştirerek, “Bakanlığın basın müşavirliği daha ilk günden Eskişehir basınına açıklama yaptı. Geldi resmi araç bakanlığın aracıydı bu araçla Eskişehir’de seferberlik yapıyor. Bu etik ve yasal olarak yanlıştır. Görevi kötüye kullanma suçu hem kendisi hem de basın danışmanı tarafından işlendi. Çünkü bakanlık imkanları 84 milyonun ortak imkanlarıdır. O yüzden inecek arabadan kendi arabasına binecek ve kampanyasını öyle yapacak.”
‘BAKAN OLMAK İÇİN SEÇİMLERDE ADAYLARIN HİÇBİR SORUMLULUĞU YOKTUR’
AK Parti’nin bakan adaylığının seçmene herhangi bir yansıması olmadığını söyleyen Gazeteci Vedat Alp, bakanın konvoyla kentte dolaştığını belirterek, “O konvoyla birlikte sıkıntılı Eskişehir trafiği daha da sıkılıyor. Bu onlara iyi puanlar getirmiyor” diyor.
BÜYÜKERŞEN 24 YILDIR GÖREVDE: CHP’DEN 1 VE 1 HAP OYU ALDI
Eskişehir ile ilgili siyasi içerikli bir yazıda yerel yönetim ve yerel seçimlerden bahsetmemek mümkün değil. Çünkü şehrin 1999’dan bu yana 24 yıldır görev yapan bir büyükşehir belediye başkanı var: CHP’li Yılmaz Büyükerşen, Eskişehir halkının kendisine “Yılmaz Hoca” dediği. “Yılmaz Hoca”nın kentte belediyecilik anlamında attığı adımlar, hangi siyasi parti olursa olsun tüm Eskişehirliler tarafından takdirle karşılanırken, bu takdir seçim sonuçlarına da yansıyor. Büyükerşen, sadece CHP’lilerin değil, milliyetçi ve muhafazakâr seçmenin de oyunu kazandı. Öyle ki 2018 genel seçimlerinde CHP 187 bin oy alırken, 9 ay sonra yapılan yerel seçimlerde Yılmaz Büyükerşen’in oyu 285 bine ulaştı. Eskişehirli bir esnaf, “Ben MHP’liyim ama Allah Hoca’dan razı olsun. Onun sayesinde turist geliyor, hepimiz iş yapıyoruz” diyor.
YILMAZ HOCA’NIN CHP’DEKİ ETKİSİ
Tecrübeli belediye başkanı Büyükerşen’in şehirde etkisi çok yüksek. 14 Mayıs seçimleri yaklaşırken CHP ilçe belediye başkanları ile birlikte sahada varlığını gösteriyor. CHP’li liderler kentte yer bırakmıyor.
Büyükerşen, şehirde olduğu kadar partisinde de etkili. Kentteki gazeteciler, CHP’nin Eskişehir milletvekili adayları seçim sürecinde her seferinde Büyükerşen’e danışıldığını söylüyor.
‘CHP’NİN ADAY BELİRLENMESİNDE AK PARTİ’DEN FARKI YOK’
CHP’nin mevcut milletvekilleri Utku Çakırözer ve Jale Parıltı Süllü bu dönemde CHP aday listesinde ilk iki sırada yer alıyor.
İstikbal Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Özge Zaim, ne CHP listesinin ne de AK Parti listesinin seçmenin ve örgütlerin beklentilerini karşılamadığını belirterek, “Aday listeleri birbirinden kötü. AK Parti’ye şaşırmadım. AK Parti’de bir aidiyet kültürü var. Listeler yukarıdan indiriliyor, tepki yok. İnsanlar bir şekilde kabul ediyor. Ama CHP’de de durum aynı” diyor.
Özge Zaim’30 YILDIR GAZETECİLİM, ORGANİZASYONLARIN MEMNUN OLDUĞUNU HİÇ ANLATMIYORUM’
Gazeteci Ali Baş’sa, “Örgütlerin adaylardan memnun olmadığı doğru ama ben 30 yılı aşkın süredir gazeteciyim. Kuruluşların adaylardan memnun kaldığı bir dönem hatırlamıyorum. CHP özelinde bakacak olursak, örgüt son 1999 seçimlerinde adaylarını belirledi, CHP’de ön seçim yapıldı. O seçimde CHP barajın altındaydı. AK Parti için de durum farklı değil.”
CHP ÖRGÜTÜNDEKİ SONUÇ SEÇMEYE YANSIMIYOR
İl ve ilçe teşkilatlarından belirlenen adaylardan hayal kırıklığına uğrayanlar olsa da bu hayal kırıklığı Eskişehir’deki CHP seçmeninde pek hissedilmiyor. Sohbet etme fırsatı bulduğumuz bazı CHP’li seçmenler, CHP milletvekillerinin her zaman sahada olduğunu ve kendilerine hızlı bir şekilde ulaşabildiğini söylüyor. Bir başka CHP seçmeni ise bu seçimde adayın kim olduğunun önemli olmadığını, Millet İttifakı’nın adayı Kılıçdaroğlu’nun mutlaka kazanması gerektiğini ve bu nedenle CHP’ye kesinlikle oy vereceğini belirtiyor.
MHP GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN ADAYLAR
Genelkurmay’ın etkisi MHP’de de hissediliyor. MHP’nin en büyük adayı MYK üyesi Bülent Maşaoğlu. Eskişehir Sivrihisarlı olan Maşaoğlu da Eskişehirspor’un eski yöneticilerinden.
İYİ PARTİ’DE ESKİ ESKİ LİDER ADAYLARI
DÜZGÜN Parti ilde trend araştırması yaparak il teşkilatlarının tercihlerini listelere yansıtan tek partidir. Partinin bir numaralı adayı Nebi Hatipoğlu. Eskişehirspor’un eski liderlerinden iş adamı Hatipoğlu’nun çarpıcı vaatlerinden biri de Eskişehirspor’u büyükler ligine çıkarmak. Hatipoğlu’nu belediyenin yetiştirdiği isimler Hasret Ayrancı ve Melih Aydın takip ediyor.
KIRMIZI YILDIRIMLARIN SİYASETE ETKİSİ
Çok sayıda göçmen alan ve nüfusunun çoğunluğunu memur ve öğrencilerden oluşan Eskişehir’de gazeteci Vedat Alp’in deyimiyle “kent milliyetçiliği” yoktur. Kentsel milliyetçilik olmasa da futbol Eskişehir’de vatandaşlığın ve aidiyetin hissedildiği alandır. Sebep bu mu bilinmez ama şehrin üç siyasi partisinin Eskişehirspor yönetiminin çeşitli kademelerinde görev almış adayları var. YETER Partisi’nin adayı Eskişehirspor’un eski lideri Nebi Hatipoğlu, MHP’nin eski başkanı Bülent Maşaoğlu ve CHP’nin 3. adayı kongre üyesi İbrahim Arslan.
ESKİ MHP SEÇMENİ: SİNAN ATEŞ’İN ÖLDÜRÜLMESİNE SESSİZLİĞİ OKUMADIM
Eskişehirlilerin şehrin futbol takımına olan bağlılığı ortadadır. Bindiğimiz her takside, her minibüste, girdiğimiz birçok dükkanda Eskişehirspor bayrağı var. Konuştuğumuz bir taksici, “ES ES”in Eskişehirliler için çok değerli olduğunu ve ÂLÂ Parti adayı Hatipoğlu’nun çok başarılı bir lider olduğunu söylüyor. “Eski bir MHP’li” olarak bu seçimdeki tercihinin YETLERLİ Parti olduğunu söylüyor. GÜZEL PARTİ’nin seçilmesinde tek etkenin Eskişehirspor sevgisi olmadığının altını çizen seçmen, “Sinan Ateş cinayetindeki sessizliklerini hazmedemedim. Bir başsağlığı bile dilemediler.”
ÇAKIRÖZER: ÖZGÜRLÜK ŞEHRİ YASAKLAR ŞEHRİ OLDU
Peki adayların seçim çalışmaları nasıl gidiyor, adayların hedefleri ve beklentileri neler?
Eskişehir’in bir gençlik ve üniversite şehri olduğuna değinen CHP Adayı Utku Çakırözer, şehrin bu özelliğinin giderek kaybolduğunu ve bunu Meclis’te düzeltmeye çalışacağını belirterek, şöyle konuştu:
“Eskişehir özgürlükler şehridir. İnsanlar ‘Eskişehir’de yaşanacak şehir’ diye düşünüyor. İnsanlar buraya okumaya geliyor, emekli olmak için burada yaşıyor ve burada ödevlerini yapıyor. Ancak son yıllarda Eskişehir bir yasaklar şehri haline geldi. Bu şehirde festivaller yasak. Geçen yıl zam protesto edilmeye çalışıldı, polis infaz etmedi. Bu şehir hiç öyle değildi. Türkiye’nin her yerinde gözünü korkuttukları bu yasaklayıcı uygulamalar Eskişehir’i de etkiliyor. Bu nedenle Meclis’te Eskişehir’in özgürlükçü atmosferine geri dönmesinin sağlanması gerekiyor” dedi.
Utku ÇakırözerÇakırözer, birçok Eskişehirlinin dile getirdiği yol sorununa da dikkat çekiyor. CHP’ye oy verdiği için Eskişehir’e üvey evlat muamelesi yapıldığını belirten Çakırözer, şöyle devam ediyor:
“Seyitgazi – Afyon yolunda sanki Eskişehir değil de uzayda bir gezegenden diğerine geçiyor gibisiniz. Her gün kazalar oluyor, ölümlü kazalar oluyor. Şimdi AK Parti Genel Başkanı 22 yılın sonunda ‘Seyitgazi-Afyon yolunda ihaleye çıkacağız’ diyor. Hoşgeldin, günaydın. 22 yıldır aklınız neredeydi? İnsanlar ölürken biz de Meclis’te bunu haykırırken siz neredeydiniz?” O sorar.
İYİ PARTİ AYIN: ÖNCELİKLİ SORUN MÜLTECİLER
GÜZEL Parti’nin adayı Melih Aydın, bu seçimin Türkiye için bir dönüm noktası olduğuna inandığını belirterek, “Kendi şehrimizden başlayarak elimizden gelenin en iyisini yapmasaydık ve cumhuriyet değerlerimizi yitirseydik kendimi affetmezdim. Meclise gitse gündeme getireceği en acil kentsel sorunları sorduk, Aydın, “Eskişehir’in çok büyük bir ambalajı ve ciddi bir ismi var. Harika oldu. öğrenci, genç, kadın, aile şehri. Ama şimdi Eskişehir’in her yeri sorun. Trafik inanılmaz. Tüm Türkiye’de olduğu gibi onların da mültecilerle sorunları var. Önceliğimiz tabii ki mülteciler”.
Melih Aydın‘Kargodan vekil var mı bal gibi olur’
TİP adayı Gökay Başar’a da sık sık “Kuryeden aday olur mu?” sorusuna yanıt vererek, “Meclis patronları zenginler kulübüne döndü. Her yerde bir milletvekilinin Meclis’te olmasının ne kadar önemli olduğundan bahsediyoruz. Kurye vekil olur bal gibi olur. Halk da bu cevabı veriyor” diyor ve Meclis’e girerse emekçi, esnaf, işçi ve emekli için çabalayacağını söylüyor.
SEÇİM NASIL BİTER?
Yazının başında sormuştuk “Eskişehir’in azalan milletvekilliğini hangi parti alacak?” Sorunun birçok farklı yanıtı var. CHP seçmenine göre CHP Kılıçdaroğlu rüzgarıyla en az 4 milletvekili seçecek. YETER Partisi’nden bir seçmen, GÜZEL Parti’nin bu kez Meclis’e 2 milletvekili göndereceğini, 3’ünü zorlayacağını söylüyor. AK Partili bir seçmen ise ekonomik sorunların ve pandemideki olayların kendisini ve ailesini zorladığını ancak “6-7 kişi bu sorunları nasıl çözecek? Gen şef çözer” diyor.
‘5 MEP GARANTİSİ, ESKİŞEHİRLİ BİR MEP İÇİN MİLLETE GİDECEK’
Gazeteci Ali Baş, seçim sonucuyla ilgili tahminini 6 milletvekilinden 5’inin belli olduğunu belirterek, adayların genel merkezde belirlendiğini hatırlatarak şöyle diyor:
“6 milletvekili var, 5’i genel başkanlar tarafından atanıyor. Çok büyük bir sürpriz olmazsa ‘seçildi’ diyebiliriz. CHP’nin 2 milletvekili, AK Parti’nin 2 milletvekili, UYGUN Partisi’nin 1 milletvekili garantili. Eskişehirliler, kalan bir milletvekili için sandık başına gidiyor. Bu CHP de çıkabilir, MHP de çıkabilir, Ak Parti de çıkabilir, GÜZEL Parti de çıkabilir.
ZAİM: MHP’NİN SESSİZ TABANI MHP’YE OY VERECEK
Sürpriz bir sonuç beklediğini belirten Özge Zaim, şehrin milliyetçi seçmenine hatırlatmada bulunarak, “2 CHP, 2 AK Parti, 2 İYİ Parti diyen var, 3-2-olur diyen var. Bu üç partiden 1. Ama MHP’nin sandığa gidip klasik oyunu verecek kadar sessiz bir tabanı olduğunu düşünüyorum. O yüzden 2 AK Parti, 2 CHP, 1 İYİ Parti, 1 MHP şeklinde bir sonuç bekliyorum.” Erdoğan, ekonominin kötüye gitmesi, yaşam koşullarının kötüleşmesi, tüm bunlar Kılıçdaroğlu’nu Eskişehir birincisi yapıyor” dedi.
